„Stasiuk jakiego lubię”

„Stasiuk jakiego lubię”

foto. Agata Olejnik

Stasiuk jakiego znam lubi prowincję, lubi to, co ukrywa się za zasłoną zapomnienia, co się rozlatuje i rozpada, gdzieś na krańcach, na peryferiach. To baczny obserwator i komentator, wyławiający te cząstki rzeczy namacalnych i ulotnych, które krążą we wszechświecie, ale przez swoją zwyczajność i powszedniość, są prawie niezauważalne. To podróżnik, tramp, nomada. Wsiada w cokolwiek lub na cokolwiek – autobus, pociąg, naczepę ciężarówki, wóz z sianem, traktor, taksówkę, albo idzie. Podąża tam, gdzie radar przewodników nie sięga. Wchodzi pod skórę rdzennych mieszkańców. Poznaje ludzi, a przez nich dopiero miejsca. Momentami patrzy na świat przez szkła pokryte filtrem ludzkich opowieści, historii i wspomnień. Spotyka chuliganów, pijaków, żebraków, ikony popkultury, artystów i … duchy. Zachwyca się brzydotą i kiczem. Jedzie do Chin, Włoch, na daleki wschód Rosji, do Mongolii, Rumunii, Kirgistanu, na Bałkany. „Metropolie przestają się różnić. Niedługo będzie je można rozpoznać tylko na podstawie szacownych i martwych zabytków. Jeśli w ogóle te zabytki da się jeszcze dostrzec spod jaskrawej powłoki współczesności: te same nazwy hotelowych sieci, te same reklamy, te same banknoty, marki piwa, takie same parkometry, ten są układ półek w supermarketach oraz repertuar w kinach. Myślę, że już niebawem będziemy podróżować (…) na granice kontynentu, do krain, gdzie wysiadają stare kobiety w chustkach.”


„Nie ma ekspresów przy żółtych drogach” to zbiór felietonów i esejów podróżniczych, publikowanych dotąd w „L’espresso”, „Neue Zürcher Zeitung”, „Wege durch das Land" oraz w Tygodniku Powszechnym i na portalu Dwutygodnik.com. To ciekawa antologia refleksji i obserwacji na temat Polski i Europy, kultury, przyrody i kościoła. Nie jest to może pozycja na miarę „Grochowa”, ale Stasiuk nie zawodzi. Teksty tworzą spójną całość, a autor fantastycznie opisuje to, co elementarne, ale widziane w nowych kontekstach i konfiguracjach. Ta książka ma trzy wymiary. Pierwszy, wytycza droga, przemieszczanie się, ruch w przestrzeni i czasie; drugi – przemijanie, zapomnienie, śmierć, a trzeci, jakby podświadomy, tęsknota. Jego pisanie jest jak malowanie pięknego, momentami ckliwego i  naiwnego obrazu. Próba zamknięcia chwili w słowie, ocalenia momentu i nadania prostocie metafizycznego wydźwięku. Asumptem do rozważań są tu między innymi: palenie papierosów, marcowe roztopy, Peerel, wróble, Nikifor i Warhol, ale także brzemię nazizmu naznaczające twórczość Herty Müller. Stasiuk pisze pięknie i chociaż wiele z tych historii już było i chociaż autor się powtarza, to uwielbiam jego niepoprawną nostalgię i nie potrafię być wobec jego twórczości obiektywna.

Andrzej Stasiuk “Nie ma ekspresów przy żółtych drogach”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013