„Przez dziurkę od klucza”





Moja rodzina mieszka około 260 km na północ, 270 km na zachód i 400 km na południe ode mnie. To te najważniejsze skupiska, Bóg wie gdzie jeszcze rozsiani są moi krewni. Ale nie o genealogii tu będzie, a raczej o tęsknocie za bliskością. Weźmy takie święta. Kiedyś to było przeżycie. Zimą pachniało mandarynkami, babcia piekła ciasta, a w kuchni buchało ciepło unosząc fale cudownych zapachów. Wiosną czekało się na słynny mazurek orzechowy, lanie wodą w ogrodzie, albo skropienie perfumami „Być może”. Nie wolno było jeść, ale podjadania nikt nie zabraniał, ani wylizywania łyżek i misek. Zawsze przy tych okazjach były porządki domowe, totalne, mróz nie mróz okna się myło, pastą podłogę szorowało, pościel zmieniało. Po tylu latach, zamykam oczy i potrafię odtworzyć każdy zapcha. Moja Lilka tego już nie ma, staliśmy się rodzina dojeżdżającą. Trzy godziny i jesteśmy, a tam wszystko gotowe. Nie ma już tej magicznej otoczki, choć dania wyśmienicie te same i porządek nieskazitelny. Byliśmy razem, cztery pokolenia. Babcie i dziadkowie, ba! prababcie i pradziadkowie nawet!, byli blisko, wychowywali nas. Teraz wszędzie wkrada się dystans, czy to z wyboru, czy to samoistnie. Trochę mi przykro, szczególnie ze względu na Lilkę. Przesilenie wiosenne nasila jak widać moją nostalgiczną naturę. Do tego w ręce wpadła mi książka Krystyny Siesickiej „Przez dziurkę od klucza” i już kompletnie się rozmarzyłam. Pozycja ta powstała z felietonów “Joanna i inni” drukowanych w Filipince. Ktoś pamięta to czasopismo? Wydawane było 49 lat z inicjatywy pisma „Kobieta i życie”.  

Ale wracając do książki. Siesicka przedstawia obrazki z życia pewnej rodziny, jakby podglądanej przez tytułową dziurkę od klucza. Teraz się tak nie da, wszystko zaryglowane GERDĄ. Jest więc babunia, mama i tata, córki Joanna i Oleńka, mąż tej ostatniej, Piotr, malutka Zuzia i dochodząco-wpadający filolog orientalny - Janek. Wszyscy mieszkają w jednym mieszkaniu, a ich perypetie dotyczą prozaicznych problemów, przeciętnej rodziny. Zupełnie niedzisiejszy model rodziny, choć relacje między pokoleniami (przynajmniej z mojego punktu widzenia) są jak najbardziej na czasie. Postacią centralna jest oczywiście babunia. Energiczna, pomysłowa i stanowcza. Boi się tylko gęsi i alkoholików. W swoim centrum dowodzenia, czyli kuchni, potrafi zawsze wyczarować coś z niczego: cudownie delikatny biały serek, andruty, żurawinowy kisiel, kanapki z „fascynacją”. Dodatkowo sypie poradami na każdy temat: a  to jak doprać makiety koszuli, jak odświeżyć czerstwy chleb, jak prasować bluzkę z bistoru, jak myć wannę, żeby była śnieżnobiała i to bez żadnych cudownych proszków i CIFowych cudów. Stare, domowe sposoby. Wokół niej krąży cała rodzina, od niej czerpie spokój i trzeźwe spojrzenie na różne sytuacje: pierwsze miłostki, nastoletnie rozterki, siostrzane kryzysy. „(…) Babunia ma rację! Babunia jest taka mądra! Żebym to ja mogła nosić babunię zawsze przy sobie... w kieszeni albo w teczce!”

Wydań tej książki było kilka. Moje ulubione to to z 1980 roku z ilustracjami Anny Kołakowskiej. W swoim czasie bardzo działały na moja wyobraźnię. To wspaniała ilustratorka. Zilustrowała dwadzieścia pięć książek, we wszystkie wlewając solidną, graficzną porcję humoru. Dobrze poczytać o czasach, które wywołują nostalgię. Nie wiem czy wtedy  było lepiej, zapewne nie łatwiej, ale tak było w moim dzieciństwie i wczesnej młodości. Jakoś na wszystko był czas, rodzice nigdzie się nie spieszyli, po prostu byli, bez smartphona w ręku. To lekki, zabawny patchwork historii. Ciepłe, kojące zamknięte w kadrze momenty, które pochłania się z ciekawością i do których powraca się zawsze chętnie. Alina Gutek napisała kiedyś w „Zwierciadle”: „Dziś mało kto pisze tak jak Krystyna Siesicka. Obrazowo i sugestywnie, ale jakby szeptem”. I coś w tym jest, choć może akurat „Zapałka na zakręcie” nie jest tu sztandarowym przykładem, to wszakże debitu, ale wystarczy sięgnąć po „Fotoplastykon”, „Jezioro osobliwości” albo „Beethoven i dżinsy”.

Krystyna Siesicka, „Przez dziurkę od klucza”, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980r.