Listonosz zapukał 126 razy

Nie pamiętam, kiedy napisałam ostatni list. Chyba w 2001 roku. List zza oceanu, w czasie stypendium. List do rodziców. Na pięknej papeterii. Zawierał opis codzienności, jedzenia, wycieczek, co robię, jak w szkole, gdzie idę, jaki mam plan na weekend. Choć mogłam już mailować, wybierałam tradycyjna drogę. Dziś próbuję utrzymać kartkę i papier przy życiu. Wysyłam karty okolicznościowe. Słabo? Maile tylko służbowe, inne kontakty skurczyły się do 140 znaków i przeszły na komunikatory. Nie dzwonię, piszę, choć to już zupełnie inne pisanie, pozbawione intymności. Pisanie z edytorem, (auto)korektorem, słownikiem, skrótami, memami, emotikonami. Ale tłum. I te idealne litery, bezduszne (chyba, że wrzucę sobie „Freestyle script” i tym samym parę zakrętasów), anonimowość, żaden grafolog nas nie wytropi. Znak czasu. Co na to Mezopotamia?

„Listy niezapomniane” to gratka. Sto dwadzieścia sześć listów zebranych przez Shauna Ushera i przetłumaczona przez Jakuba Małeckiego. Autor od lat prowadzi bardzo ciekawy blog „Letters of note”, który podczytuje. Trafiłam tam czytając notkę Benjamina Franklina o wyższości posiadania starszej kochanki, która rozbawiła mnie do łez. Bardzo chciałam zaprezentować ją na blogu, ale moje zdolności translatorskie nie byłyby wystarczające. Dlatego ucieszyłam się, że Wydawnictwo Sine Qua Non prezentuje pierwszą publikację tego autora. Listy różnorakie. Przepisy na babeczki królowej Elżbiety II dla Dwighta Eisenhowera, list pożegnalny Virginii Woolf, list motywacyjny Leonarda da Vinci, list Kuby Rozpruwacza wraz z załącznikiem, Gandhiego do Hitlera (nigdy nie dotarł do adresata), czternastoletniego Fidela Castro do prezydenta USA, czy erotyczne sztuczki Anaïs Nin. Najstarszy sprzed ponad trzydziestu czterech wieków i egzotyczny list wdowy z Korei. Listy byłych niewolników, gwiazd rocka, fanów, kompozytorów, pisarzy. Na korze brzozy, na glinianych tabliczkach, na papirusie, na papierze, na maszynie. Skany oryginałów, zachowane błędy gramatyczne, interpunkcyjne (ta fantazja Luisa Armstronga!) i krótkie notki nadające listom konkretny kontekst.

Wszystkie są prawdziwymi rarytasami, ale dwa ujęły mnie najbardziej. Pierwszy, napisany przez Katharine Hepburn do nieżyjącego od czterech lat Spencera Tracy’ego, który jest oczywiście pięknym wyznaniem miłości, nieckliwej, nienastroszonej, nieoczekującej uniesień, a dojrzalej, prawdziwej. To monolog kobiety, która czeka, czeka na odpowiedź, na dialog. Mimo, że książka zawiera sporo listów małżonków, rozdzielonych na różne sposoby, to ten zachwycił mnie spokojem, czułością i ogromem tęsknoty, takiej bolesnej, elektryzującej. Drugi list to wiadomość matki do córki – Lucy Thurston do Mary Thurston. Lucy i jej mąż byli jednymi z pierwszych chrześcijańskich misjonarzy na Hawajach. Ona zachorowała na raka i musiała poddać się operacji usunięcia piersi, bez żadnego znieczulenia. List opisuje właśnie to doświadczenie. Przerażające wyznanie, a z drugiej strony pełne ogromnego hartu ducha, wiary, odwagi. Niezwykle. I choć dziś w telewizji można sobie obejrzeć takie operacje na żywo, to jednak siła słowa pisanego, szczerość autora, jego emocje nadają prawdziwą moc odbiorowi.

Szkoda, że przestaliśmy pisać listy, ileż tracimy. Żaden nawet najbardziej emocjonalny mail, nie odda tego, co własnoręcznie popełniona wiadomość. Myślę, że jeśli sięgnięcie po tę pozycje, poczujecie nieodparta chęć napisania do kogoś. Ja napiszę list do babci. Pewnie jeden z ostatnich, nie wiem nawet czy będzie w stanie go zrozumieć. Napiszę.

Shaun Usher „Listy niezapomniane. Korespondencja godna szerszego grona odbiorców”, Wydawnictwo Sine Qua Non, Kraków 2015