W 2017 na fali ruchu #metoo, gazeta Dagens Nyheter opublikowała reportaż, który wstrząsnął światem kultury i sprowadził Szwedzką Akademię na kolana. Osiemnaście świadectw kobiet [czubek góry lodowej], które oficjalnie oskarżały Jean-Claude’a Arnault, męża wybitnej szwedzkiej poetki i członkini kapituły literackiego Nobla, Katariny Frostenson. Oboje prowadzili w Sztokholmie klub Forum, inkubator i kolebkę elitarnej kultury. Odbywały się tam koncerty, wernisaże, wieczory poetyckie, przedstawienia i inne. Must be dla każdego artysty, trampolina do kariery. Tymczasem dla wielu prawdziwa zapadnia. Plotki krążyły od lat, ale jak wszytko, co dotyczyło Akademii, która „...nie jest urzędem administracyjnym, to zgromadzenie wybranych”, spowite zostało ciszą.

Ta historia, trochę jak opowieść o Dyzmie, historia jakiś splotów szczęścia, karmicznej ironii, które pomogły komuś zaistnieć. Jean-Claude’a Arnault wykreował sam siebie. Francuz, po technikum elektrycznym, aspirujący fotograf, niespełniony reżyser, który w 1970 roku przyjechał do Sztokholmu, zafascynował ludzi. Był otwarty, bezwstydny, dla jednych pasjonujący, dla innych tworzył parodię samego siebie. Kreował wyjątkowa aurę, która omamiła wielu; pławił się w geniuszu swojej żony, sam wypływając na tereny skrajnie odległe, brutalne i haniebne. Przez lata wypracował [razem z małżonką] okrutna metodę sprowadzania wszelkich oskarżeń do „prób pobudzania kreacji artystycznej”. Swoje ofiary straszył, okradał, reglamentował dofinansowania w zamian za usługi seksualne, macki jego wpływów utrudniały lub ułatwiały kariery. Dynamika władzy oraz wpływów poraża. Wszystko w kompletnej ciszy lub ewentualnie szmerze plotek.

Czytając tę książkę notuję: to był układ obopólnych korzyści, który rekompensował macanki; jak mogłam pytać; czułem brak proporcji między ewentualną korzyścią, a konfliktem; Emocjonalny kapitalizm. Oczywiście, że w środku mówię sobie: zgłosiłabym, wykrzyczała, ale ja nie wiem, próba hipotetycznego wchodzenia w buty nic nie da. Czytam o oceanie krzywd wyrządzonych kobietom, o jakimś świecie gangsterskim, który aspirował do czegoś boskiego, a zdeptał wszelkie autorytety. Patrzę na procesy tworzenia sztuki i niszczenia ludzkich żyć. W tej książce pada wiele słów, sączą się z opowieści, czasem anonimowych, czasem tych z twarzą, czasem obrońców, ale mimo to emanuje dręczącą ciszą przyzwolenia.

Autorka krąży wokół kilku tematów [powiązanych]: #metoo, Szwedzkiej Akademii, historii życia Arnaulda, kręgów literackich Sztokholmu. Wszytko stanowić może osobny temat wielu książek, stąd może żaden nie został wyczerpany, ale każdy jest niezbędny dla namalowania kulisów tego piekła. Ogromną zaletą tego tekstu jest zachowanie obiektywizmu i analityczne przedstawienie sytuacji. Autorka nie próbuje wybielać ofiar: wiele z nich otwarcie flirtowało z Jean-Claudem, seks niekiedy odbywał się za obopólną zgodą, co nie redefiniuje gwałtu, nie wybiela potwora, a przełamuje ciszę.

Matilda Voss Gustavsson, Klub. Seksskandal w komitecie noblowskim, tłumaczenie Justyna Czechowska, Wielka Litera, Warszawa 2020

„Tutaj, w tym innym świecie, widział ludzki kurz, a nie samych ludzi. Widział barwę ziemi, a nie historię, którą ona opowiada.”

Już po pierwszych stronach tej książki wiem, że znowu znajdę się na skraju światów; w rozpadlinie między aksamitnym wyobrażeniem, a cuchnącą szczynami prawdą. Tym razem jednak, w przeciwieństwie do Zielonego sari i Ewy ze swych zgliszcz, wyszperam w tych nowelach mnóstwo wyrazistego humoru, satyry oraz oszczędnej składni i wspaniałych epitetów. Jedenaście opowiadań, nieco komicznych/ironicznych, o ciekawym wewnętrznym splocie, w którym bohaterowie [jak cienie], przelotnie pojawiają się w następujących po sobie historiach.

Choć postacie się zmieniają, miejsce i czas wydają się być takie same. Indie, w centrum uwagi. Indie w zderzeniu kulturowym z Zachodem. Indie, którym [jak myśli wielu] należy matkować, wspomagać lub brutalnie wykorzystać. Indie, w niezmiennym przemocowym uścisku kolonializmu. Katalog wszystkich bohaterów wzbudza moje współczucie. Przeraźliwie smutny ambasador pewnego skandynawskiego państwa, porzucony przez żonę, uwięziony w kraju, który go uwiera, szuka usilnie swojego miejsca w państwie tak obcym. Pewna kobieta po sześćdziesiątce celebrująca swoje urodziny w czasie szalonej wyprawy wśród hinduskich korków i ziejących kurzem dróg, tuli małe dziecko, zgarnięte wprost ze skrzyżowania. Amerykańskie trojaczki z Oklahomy [czyniące dobro biznesmenki] zajęte niesieniem [przemocowej] pomocy i kaganka oświaty wśród lokalnej społeczności. Czteroręka-czteronoga dziewczynka Lakszmi oraz zesłany do krainy zimna człowiek [być może poznany wcześniej ambasador]. A pośród nich postać wędrującej, od jednego festiwalu literackiego do drugiego, pisarki. Choć wszystkie opowiadania zachwycają maestrią pióra, mnie najbardziej przypadło do gustu „Kari Disan”. To, prowadzona w rodzaju męskim, opowieść o kucharzu, który chcąc nie chcąc idzie w ślady ojca. Uwięziony w tradycji, zlewający się co rano  perfumami, aby zabić upiorny zapach flaków [tępy cień smrodu towarzyszący mu na każdym kroku], marzy o wyjeździe. Tymczasem utknął w garkuchni przy porcie, z każdego [dosłownie] fragmentu zabitego zwierzęcia tworzył curry - tak aromatyczne, tak smakowite, że [być może] powodowały strajki, być może podsycało apetyt. Prawdziwa uczta zmysłów [na przekór].

Mimo, że książki Anandy Devi można z łatwością umiejscowić w najbliższych jej sercu lokalizacjach, to historie zawsze wychodzą poza ramy wyznaczone przez mapy. Perspektywa transkulturowa, pozwalająca zawsze eksplorować miejsca inne.  Devi opowiada o samotności, nieszczęściu, szoku kulturowym, a nawet o ekologii i rewolucji technologicznej, wplatając te tematy w świat ludzi zmarginalizowanych, smutnych bohaterów, prostytutek, ojcobójców, żebraków. Robi to we wspaniałym stylu: poetyckiej zwięzłości i delikatności.

W 1948 roku The New Yorker opublikował opowiadanie Shirley Johnson pod tytułem Loteria. To historia małego miasteczka, zamieszkałego przez trzysta osób, gdzie każdy znał każdego. Co roku, mieszkańcy wypełniali drewnianą skrzynkę białymi kartkami, z których tylko jedna miała narysowaną czarną kropkę, synonim pecha. Publikacja tej historii spotkała się z ostrą krytyką czytelników, wielu z nich, oburzonych, rezygnowało z prenumeraty. Siedemdziesiąt dwa lata później wnuk Shirley Johnson, Miles Hyman wydała graficzną adaptację opowiadania. Ryzykownie mierzyć się z treścią tak doskonałą. Wydanie jest rzeczywiście plastycznie mistrzowskie, w stylu filmów noir oraz obrazów Granta Wooda, ale ja, mimo uwielbienia dla komiksu, nie potrafię go czytać zamiast oryginału.

Opowieść Shirley Johnson to klasyk. Hermetyczny, okropny i gwałtowny. „Loteria była zawsze” konstatował jeden z bohaterów, Pan Warner. Nikogo nie obchodziły jej źródła, jej sens, nikt nie kwestionował jej absurdalności i makabryczności. „Loteria czerwcowa, żyta pełna stodoła”. Po prostu. Większy strach i zaniepokojenie pojawiły się, na wieść o próbach zaniechania loterii w innych miasteczkach. Tradycja, kurczowe trzymanie się starego porządku, który pielęgnowany przynosił grupie poczucie bezpieczeństwa. Postęp wywoływał ferment. Opowiadanie obraca się wśród tematów sądu, ludzkiej natury, myślenia stadnego. Historia świetnie portretuje strach, buduje atmosferę niepokoju, dotyka okrucieństwa zakodowanego w ludzkim DNA, opakowanego w rytuał.

Miles Hyman pozostał wierny wersji Jackson, wprowadzając tylko małe przemeblowania. Nie trzymał się ściśle daty początkowej, znamiennego 27 czerwca, pokazał wydarzenia noc wcześniej: przygotowania [w tekście tylko wspomniane]. Cały rytuał był u niego analizowany: jak było vs. jak jest. Nie urwał historii na momencie wyciągnięcia losu, ale poszedł dalej, pokazując finał krwawej tradycji. Zmroziło mnie to. Wiele stron komiksu to tylko rysunki bez wsparcia tekstem, one popychały historię do przodu. Emanował spokój, ludzie w ciszy przygotowywali się do loterii: brali kąpiel, rąbali drewno, pracowali w polu. Ich twarze na rysunkach surowe, usta ściśnięte, a po wszystkim spokojnie powrócili do normalnego życia. Został w tym komiksie  uchwycony minimalizm Jackson, ale z bardzo suchym podejściem. Jako kolor dominujący wybrał Hyman pomarańczowy, który ciągle wprowadzała mnie w błąd, czułam jakby lato się kończyło, nie zaczynało. Historia zapisana przez Jackson może być odkrywana z pokolenia na pokolenie, okrutna konfrontacja w samym epicentrum perfekcyjnego kultywowania tradycji. Hyman nie dopisał w niej nic swojego.

Miles Hyman „Loteria”, przekład: Mira Michałowska, Marginesy, Warszawa 2020

Lato w tym roku miało dziwny posmak: truskawki szczypały bezcukrzem, poniedziałek niczym nie różnił się od sierpniowej laby, lipcowe opady nie burzyły żadnych planów wyjściowych. Rok, który chętnie każdy by zresetował, bo buja niczym huśtawka rozwieszona tuż przed ścianą.

Trzecia pozycja, postaram się zastosować chirurgiczne cięcie. Marie Adolfsson Doggerland. Podstęp (W.A.B), zabiera nas na ... nieistniejące wyspy między Wielką Brytanią, a Danią. Szkoda, pomyślałam, w moich skandynawskich peregrynacjach zawsze lubię odnajdywać nieznane nazwy miast i miejsc, a tu będę w zmyśleniu. Rozpoczęło się naprawdę dobrze, wreszcie mrocznie, ale mrok nie uratuje rozmemłania i pisarskich dłużyzn. Kolejno przepadają szanse na zbudowanie jakiejś wiarygodnej historii, o bohaterach pamiętam nic, ślizgałam się wszak na jakiś strzępkach osobowości i dość [momentami] infantylnych kreacjach bohaterów. Za dużo miejsc, ludzi. Końcówka nabrała ciekawego tempa, co może mnie skusić do sięgnięcia po kolejne tomy...

Na koniec król - Jo Nesbø w Królestwie (Dolnoślaskie). Moja uwielbienie dla tego pisarza nie zawsze pozwala mi zachować trzeźwości oceny, wybaczam mu potknięcia i spadki formy opowiadacza. Muszę przyznać, że się stęskniłam i choć bez ściemy napiszę, że chociaż rozszyfrowałam zagadkę, czyli zaskoczenia nie było, to Nesbø potrafi pisać świetnie, mięsiście. Wspaniale rysuje postacie i napięcie, zagłębia się w mroczność z odwagą i stopniuje napięcie. Czekamy aż coś gruchnie, tropimy małe wskazówki wysyłane przez autora. A jednak Nesbø genialnie unika stereotypowych rozwiązań i często łapie nas w sidła. Nigdy po prostu kryminał, zawsze dobra partia obyczajówki, może thrillera. Lubię też senne początki jego książek, tym razem na pustkowiu, ponad linią drzew. Przewodnikiem jest Roy Opgard, jeden z braci, który pozostał w rodzinnej miejscowości. Zawsze w cieniu młodszego brata Carla, który teraz powraca po latach z Kanady, bogaty, z piękną żoną i głodem sukcesu. Tajemnica Os, Kozi Zakręt, fascynacja Stanami Zjednoczonymi i ...śmierć.

foto: Agata Olejnik

W tym roku, w pewnym momencie, ciężko było odróżnić wakacje od dnia szkolnego. Czytałyśmy więcej to pewne, czasem wybierałyśmy lekkie teksty, żeby tylko skupić się i nie dać szklanym ekranom. Ale przede wszystkim ponownie zeszłyśmy z ścieżki tytułów bestsellerowych.

To jest prawdziwa niespodzianka tych wakacji. Mogę śmiało napisać hit! Pozycja nienowa, ale kompletnie nieznana. Jak tylko zaczęłyśmy czytać [lektura wspólna przed zaśnięciem] wsiąknęłyśmy w ten nieco mroczny, nieco okrutny świat, w którym postacie do dwóch milimetrów próbują układać sobie życie. Drzewo, na którym żyje rodzina głównego bohatera Tobiego, jest kastowo naznaczone. Ci w Wysokich Konarach, uchodzą za lepszych, im niżej tym ciemniej, bardziej wilgotno i bardziej na skraju wszystkiego, na początku banicji . Najbliższy sąsiad kilka godzin drogi od nas. A potem przychodzi porwanie i desperacka walka o przetrwanie. Klaustrofobiczne rozmiary kilku milimetrów, przygody w drążonej korze, farmy chrząszczy i jeziora z kropel rosy. Ciąg dalszy w „Tobi i oczy Eliszy”.

Anne Gościnny „Lukrecja”, "Lukrecja stawia na swoim", "Lukrecja na pierwszym planie", Wydawnictwo Znak 2019-2020

Mówią, że to żeńska wersja Mikołajka, choć zdecydowanie dla dorastającej młodzieży, powiedzmy raczkujących nastolatków. Ja wcale nie doszukałam się zbyt wielu podobieństw, może poza delikatnym humorem sytuacyjnym. Lukrecja, tytułowa bohaterka, mieszka w Paryżu, ma żółwia, najbardziej marzy o zostaniu aktorką, wychowuje się w patchworkowej rodzinie, jej brat wierzy w zombie, jest i szalona babcia Scarlett. Całość z humorem przytacza historie prosto z życia nastoletniego życia wzięte, kiedy chce się być już dorosłym, choć wciąż jest się dzieckiem.

Nowa rzeczywistość. Lekcje online w ramach projektu prób ocalenia ludzkości, programy antydepresyjne chroniące przed nadmiarem złych informacji, a jednak Kira chce odnaleźć swojego ojca, wymyka się opiekunce robotowi i niechcący uruchamia jeden z portali. Boom, ale co do tego ma Wiedźmun? Kim jest Lord i dlaczego zbiera aurergium? Czym zajmuje się czarownica Dżenifer? I czemu Kataraktowi uleciała wena? Świetna parodia Sapkowskiego, wspaniała kreska Samojlika oraz ekologiczne przesłanie! Humor, przygoda, odlotowe wynalazki.

„S.Z.T.U.K.A”, „D.E.S.I.G.N”, Wydawnictwo Dwie Siostry

Kolejne książki dotąd nieodkryte. Przegapiłam te serię zupełnie. Jakim cudem?! Okładki znam, ale zawsze mi się wydawało, że to książka na później. I tak Lilka skończyła dziewięć lat. Okazuje się jednak, że to pozycja dla każdego, pełna ciekawych informacji z różnych dziedzin sztuki. Weźmy taki „D.E.S.I.G.N”, rzecz najbardziej praktyczną z praktycznych. Czy mówią wam coś nazwiska Thonet, Breuer, Aalto? Albo Bertoia, Saarinen, Castiglioni? A wymyślone przez nich krzesła, lampy lub stoły na pewno znacie. Skąd czerpali inspiracje? Jakie potrzeby i sytuacje popchnęły ich w kierunku projektu?

Ten Malbork wziął się zupełnie znikąd. Wymyślił go w sumie booking.com, bo ładne domki z jacuzzi i pewnie mało ludzi i wolne miejsca w maju były. Dystans społeczny, dzisiejszy wyznacznik dobrych wakacji. Potem ten Malbork się snuł w mojej głowie, przylepiał uśmiech na twarzy i pocieszał. Na pewno, na pewno ... . Aż przyszedł wtorek i początek sierpnia, w mózgu skłębił się taki rój, który napędzał chęć wyrwania się w pustkę, daleko jakoś, może tysiąc sto pięćdziesiąt dwa kilometry. 1,152 km. Chorwacja, kraj którego nie chciałam odwiedzić. Dalmacja Północna.

Wyspa Pag to Księżyc. Tam zamieszkaliśmy. Pusta, goła, bezwstydna. Chłostana wiatrem i solną, po deszczu pachnie rozmarynem i oliwą. Skrywa tu i ówdzie oazę, i trochę cienia, stare gaje oliwne w Lun. Przy drodze stragany z plastikiem wypełnionym oliwą, winem, miodem, a obok walce Paskiego sera. Śmietanowego, kruchego, owczego. Na plaży Zrće didżeje wybijają rytmy monotonne, dystans społeczny tego nie sponsoruje. My jedziemy swoją drogą, inną. Miasteczka pochowane w dolinkach, oplecione labiryntami wąskich uliczek, wolne od tłumów, rozgrzane. Pag. Metajna. Kustići. Kolan. Simuni. A potem dalej mostem na stały ląd i sąsiednie wysepki.

Piękno chorwackiego krajobrazu tkwi dla mnie w połączaniu skalistych klifów wysp i krystalicznej wody. Morze zalało góry, piętrzące się kiedyś równolegle do kontynentu. Archipelag Koronati jest praktycznie niezamieszkały na stałe. Chcesz zwiedzać, zabierz wodę pitną i jedzenie. Wysepki skrywają piaszczyste plaże, podwodne skarby, piękne koralowce, krasnorosty. Ich nazwy „babciny zadek”, „duże zadki puszczające wiatry”. Stylowo! Na Murter dostaniecie się mosteczkiem, a potem płyńcie w rejs, weźcie kajaki, łodzie, kieliszki rakii.

Tłumów nie było ani w Zadarze, ani w Szybeniku. Pierwsze miasto tuliło za murami starą część, krętą, zacienioną z białymi ścianami kamiennych kościołów. Dawne rzymskie forum, z ruinami wtapiało się idealnie w krajobraz. Stąd już tylko krok do morskich organów. Buczących złowrogo. Fale obmywały schody, w które wbudowano trzydzieści pięć piszczałek. Śmiech turystów, lekki gwar i groźnie brzmiące dźwięki. A wieczorem pozdrowienia słońca – współdziałanie człowieka i natury.

Szybenika strzegły ruiny czterech twierdz: Michał, Jan, Śubićevac, Mikołaj. W środku starej części wzniesiona z kamienia katedra św. Jakuba, opleciona rzeźbionymi głowami. Żywej dyszy w ulicznym labiryncie. Miasto wzniesione przez Chorwatów, nie Rzymian, nie Greków. Jedzenie od siedemnastej, a mnie już burczy w brzuchu. Zjem tam najpyszniejsze danie całego pobytu. Gregada, rybna breja. Breja o smaku morza. Przepis z prostych składników okazuje się być smakowym orgazmem, każdy kęs idealny!

 

Tak, w tej podróży ominęliśmy kilka pocztówkowych miejsc. Taki czas. Nie płakałam. Spałam, jadłam i leniłam się jak nigdy. Dystans najważniejszy. Nic straconego, wszystko w swoim czasie.

 

foto: Agata Olejnik©

Lars Saabye Christensen nie ma raczej dylematów Kaśki Nosowskiej. Nie musi czekać na muchę, aby ją zabić i z braku innej [lepszej] inspiracji to opisać. W „Śladach miasta” pierwszej części trylogii pisze, podobnie jak w „Półbracie” o sprawach zwykłych, o tym jak Oslo, a właściwie jego dzielnica Fagerborg budzi się do życia po wojnie. O tym jaka to przygoda jeździć ruchomymi schodami; o tym jak człowiek dowiaduje się, że ma raka; że spodziewa się dziecka; odkrywa w sobie talent; przeżywa późną miłość; instaluje pierwszy telefon; mierzy sukienkę Diora. Norweg jest wspaniałym obserwatorem, łowi momenty, zdaje reporterską relację z życia różnych przedmiotów będących nośnikiem czasu i wspomnień. Mnóstwo detali, małych dramatów ludzkich schowanych w codziennych mikroświatach. Teksty Norwega zakotwiczone w tradycji wspaniałych powieściopisarzy, opatrzone niezwykłą wrażliwością [delikatnością] językową, do której lgnę jak ćma do ognia.

„Na Cmentarzu Zachodnim pada śnieg. Ślady pani Vik wkrótce zlewają się z tłem. Każdy jej krok jest pierwszy. Tak tu cicho. Przez to tęsknota staje się jeszcze większa.”

Nie ma tutaj jednak tłumów: rodzina Kristoffersenów – tytułowi Maj i Ewald i ich siedmioletni syn Jesper, sąsiadka - Pani Vik i pewien Włoch, nauczyciel gry na pianinie. Wszyscy wspaniale autentyczni, otuleni emocjami tak bliskimi, tak prostymi. Poznajmy bohaterów dzięki ich myślom, refleksjom oraz interakcjom z innymi osobami. Znowu [wracam myślą do „Półbrata”] pojawia się bohater wyobcowany, tym razem nieco autystyczny, mały Jesper równoważący dorosłe emocje. Jego ojciec jest specem od reklamy, pracującym nad projektem z okazji 900-lecia Oslo. Maj zajmuje się wychowaniem dziecka i pracuje jako skarbnik w lokalnym skrzydle Czerwonego Krzyża. Wszystko toczy się w ciszy, monotonnym bezruchu codzienności punktowanym przez wydarzenia nagłe i niespodziewane: kradzież perfum, nieuczciwą sprzedaż znaczków pocztowych, diagnozę, pomyłkowo wysłane zaproszenie, utratę słuchu. Małe rzeczy u Chistensena przybierają na sile wraz z rozwojem opowieści, akty życzliwości i współczucia oraz małe zawirowania zmieniają losy wielu. Misterna konstrukcja.

„Śladów na twarzy nie można z niczym pomylić. Ma już prawie czterdzieści lat. Ile tęsknoty może znieść twarzy? Jak duże odległości zdoła pomieścić zwyczajne serce? To okaleczone życie. Dni z obcym akcentem."

Pięćset stron mija gładko. Christensen wie co robi, nawet wprowadzając suche [nudne] sprawozdania z posiedzeń oddziału Fagerborg Norweskiego Czerwonego Krzyża na końcu każdego rozdziału. W powojennej surowości, w tle głównej opowieści pisarz maluje bowiem historię miasta i tamtejszego Czerwonego Krzyża, podkreślając ogromną rolę kobiet w rozwoju i sukcesie lokalnych społeczności. Miasto jest tutaj jak muszla rezonująca ludzkie emocje; żyje dzięki ludziom, prześlizguje się po nich światłami i dźwiękami, oni wyznaczają jego rytm. To be continued ...

Lars Saabye Christensen „Ślady miasta. Ewald i Maj”, tłumaczenie: Iwona Zimnicka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020

Tak. Najpierw zaskoczenie i zaintrygowanie, bo zaczynam od krótkich, półstronicowych sekcji. Czasem jednego zdania, cytatu. Ten częściowy „pustostron” napędza czytanie bardziej niż wypełniona treścią przestrzeń. Żadnych rozdziałów, żadnej numeracji ani podziałów. Jak w filmie, krótkie, energiczne ujęcia. Stylistytycznie opowieść jest chłodna, szwedzki dystans i tajemnica. Płynę.

Poznaję Emmę, singielkę szukającą pracy w wydawnictwie. Trafiam w świat [doskonale znany], świat oszklonych biurowców [życie na widoku], kart wejściowych, przerw na lunch, procedur, wyspy biurek, ściśle określone zadania, zapach i mnogość rodzajów kawy. Praca tymczasowa, wakacyjna, umowy próbne, umowy zlecenie, freelancerzy. To wszytko kręci główną bohaterkę, praca ją definiuje, chce się gdzieś [gdziekolwiek] wpasować, nawet podrasowując swoje CV. Jest ambitna, nie zbija bąków, nie ciupie pasjansów, haruje bez wytchnienia, typowy pracoholik. Życie Emmy to myślowa monotonia, w którą wkraczamy dość szybko. „Nie pijam kawy w domu. Nie jem w domu. Praca mnie karmi”. Nie ważne jest dla niej w jakim wydawnictwie pracuje, co wydaje, chce piąć się po drabinie promocji i rozkoszować umową na czas „nieokreślony”. Emma cierpi na wieczne poczucie tymczasowości, tak silnie i toksycznie związana jest z pracą, że nie ma [zna] innego życia. Bez firmowej dyktatury traci rytm w życiu. Znajomości w biurze, nie wychodzą poza krąg koleżeństwa, może romansu, choć bardziej próby odniesienia się do kogoś. Frasse, Hani, Sara, Billy to emblematy, postaci w relacji, której trzonem jest praca. Jedni umierają, znikają nagle, ale nie budzi to zainteresowania ani bohaterów, ani samej autorki. Zaprzeczanie i wypieranie. Emma usilnie wypełnienia pustkę, która istnieje, kiedy niechcący przekroczy się tajemniczą linię i wyjdzie poza świat korporacji. Poza linią nie ma życia, nie ma przeszłości, nie ma ludzi, nie ma powietrza, panuje chaos i bałagan.

Nie. Nie porwała mnie ta historia, nie przekonała. To był spacer po płytkiej wodzie. Autorka nie pogłębiła tematu, nie weszła pod skórę swojej bohaterki. Obserwowałam klaustrofobiczny obrazek, momentami sztampowy, statycznie-tragiczny z elementami absurdu, być może zwodniczo znajomy, ale nudny. Obraz korposzczura jakich wiele. Książka posępna, pełna odrętwienia i monotonii. Tytułowa linia mogła być murem rozdzielającym wiele światów, może studium pracy jako ideologii, albo sadystycznej religii? Nie wiem czy jest to moralitet, czy manual mający na celu ostrzeżenie jak na slajdzie: Dos and Don’ts. Adaptacja okładki według Tomka Majewskiego mistrzowska.

Elise Karlsson “Linia”, tłumaczenie: Dominika Górecka                                                        Wydawnictwo Pauza, Warszawa 2020