Książki są niebezpieczne: kwietnia 2017

„Taka pewnie jest zasada: wszytko jest szaleńczo oczywiste, nim ludzie się zejdą, i żałośnie oczywiste, gdy się rozstaną.”

Gina Moynihan lubi gry. Gra siostrę, córkę, koleżankę. Gra w małżeństwo, w dom i życie na kredyt. Gra w karierę. Gra w piątkowy romans. Zostaje „tą drugą”. Opowieść bardziej niż prosta: historia pewnego romansu. 34-latka zakochuje się w żonatym mężczyźnie spotkanym w letnim domku siostry. Od szybkiego pijackiego numerku w hotelowym pokoju w czasie pracowego sympozjum, głuche telefony, kurtuazyjne uśmiechy w gronie wspólnych znajomych, po anonimowe i regularne schadzki tu i ówdzie. Gina się zakochuje dość katastroficznie i jest przy tym irytująco wprost … ludzka. Jej romans nie jest nawet piętrowym kłamstwem, lecz zwykłym niedomawianiem i skrywaniem namiętności. Nikt im tego specjalnie nie utrudnia, bo wkoło ludzie zajmują się wyłącznie sobą. Życie dwóch rodzina zaplątane, po to by pewnego dnia odkryć oczywistość - „my się w zasadzie nie znamy” , „to nie ma sensu”. Przebudzenie z pięknego snu, wprost pod kołami ciężarówki. Anatomia romansu, który nie wychodzi poza banał.

Historia miłosnej przygody opisywana na tle irlandzkiego boomu ekonomicznego. Pracownicy IT, przemysłu farmaceutycznego, czy obrotu nieruchomościami, biznesmeni. Kupują domki przy plaży, jeżdżą ponurkować do Australii, noszą buty od Alexandra McQueena i świetnie skrojone garnitury. Mierzą życie pojemnością kieliszka dobrego, snobistycznego wina. Ono odmierza etapy ich życia. Chardonnay. Sauvignon Blanc. Imponujący wzrost i spektakularny upadek. Życie Giny i Irlandia w porażkach – 1:1, bo pewnego dnia wszystko poszło po prostu na opak. Pożądanie przygasło. Boom.

Sentymentalny tytuł książki jest zwodniczy. Romantyczne piosenki, będące tytułami rozdziałów i snujące się w tle z playlisty, są chytrą sztuczką, gorzką ironią mierzącą celnie i boleśnie. Anne Enright pisze szczerze i cierpko, bez przepraszania, bez pretensji. Pewne rzeczy po prostu się zdarzają, nie ważne jak dobrze zaplanujemy nasze życie. Wybierasz kogoś nie w tym miejscu, nie w tym czasie. Boom. Ktoś umiera, wytwarza pustkę, z którą nie potrafimy sobie poradzić, od której uciekamy. Boom. Zadłużasz się, żyjesz ponad stan, upadasz. Boom. Potem po prostu ruszasz dalej. Życie to momentami szaleństwo, a instynkt niestety zawodzi, wpuszczając nas w okrutny tunel samotności.

Bardzo przypadł mi do gustu sposób pisania Enright. Olśniewający. Jest to proza momentami agresywna, momentami szczera, zawieszona w strumieniu świadomości, pourywana, jakby w spirali wokoło pierwszoosobowego narratora. Czasami irytuje lub otwarcie prowokuje. Całość to ciekawa poetycka satyra i społeczna krytyka.

Anne Enright „Zapomniany walc”, Wydawnictwo Wiatr od Morza, Gdańsk 2017

Za książkę dziękuję Wydawnictwu Wiatr od Morza

1 komentarze

„Gdyby normalność była normalna, to nikt by się nią nie przejmował.”

Calliope Stephanides czytała w szkole, że „wszytko zaczyna się od jajka”, tymczasem w jej rodzinie zaczynało się od łyżeczki. Płeć dziewczynki już na etapie planów była tematem gorących sporów. Rodzice chcieli mieć parkę, więc po uroczym Jonaszu, nabyli termometr, aby kontrolować te momenty i wspierać plemniki z chromosomem X. Rok 1956. Seniorka rodu, Desdemona wiedziała jednak swoje. Posługując się mała łyżeczką, umieszczaną nad nabrzmiałym brzuchem ciężarnej, przeprowadzała USG i obwieszczała płeć. Starogrecka technologia wskazał na chłopca, a w rzeczywistość, tracący wzrok armeński lekarz, między nogami Calliope przeoczył anomalię, którą powodował recesywny gen w piątym chromosomie. Ten odcinek DNA napędzał odtąd los dziecka pod wielkim znakiem zapytania. Z pudrowych różów, słodkich loczków, po brak okresu, niski głos, wąsik nad górną wargą. Kiedy Calioppe stała się Calem.

„Zawsze byli hermafrodyci, Cal. Zawsze. Platon napisał, że pierwsza istota ludzka była hermafrodytą. Wiedziałeś o tym? Pierwsza osoba składała się z dwóch połówek, jednej męskiej, a drugiej żeńskiej. Następnie te dwie części rozdzieliły się. Dlatego wszyscy ciągle poszukują tej drugiej połówki.”

Pewnego dnia Zeus i Hera spierali się, o to kto jest bardziej gotowy ulegać pokusom- kobiety czy mężczyźni. Sędzią w sprawie miał zostać Tejrezjasz, który część życia spędził w ciele kobiety. Niestety jego odpowiedź nie spodobała się Herze, stracił wzrok, ale mógł przewidywać przyszłość. W książce Eugenidesa mity zeszły na ziemię i krążyły wokół dualizmów, śledząc podróż pewnego genu. Kobieta - mężczyzna, biały - czarny, Grecja - Ameryka, Afrodyta – Desdemona, kapitalizm – komunizm, wojna - pokój. Całość zgrabnie podzielona na dwie części. W pierwszej, rodzinna saga opleciona jedwabnymi nićmi, wonią haszyszu, smakiem oliwek. Ze stoków Olimpu, płonącej Smyrny, na pokład statku, a potem w kolejce na Ellis Island i po bilet do Detroit. Od pracy w fabryce Forda, przez domową restaurację w czasach prohibicji, po sieć budek z hot-dogami. Przez wojnę grecko-turecką, Wielki Kryzys, zamieszki rasowe, po przekręty Nixona i blokadę Cypru. Mnóstwo kolorów i sekretów oraz kazirodcza miłość opowiedziana tak delikatnie, że chcemy by trwała. Druga część to znajdywanie odpowiedzi na pytania, poszukiwanie własnej tożsamości i emigracja do innego ciała. Nie ma tu magii, mistycyzmu, ani supermocy, nie ma też wiary w genetykę, która, według Cala, bliska jest naukowej wersji predestynacji. Narrator jest hybrydą, skomplikowaną, o często nieopisywalnych emocjach, jak każdy z nas.

We współczesnym świecie, gdzie najchętniej poruszamy się po prostych i oczekujemy zdecydowanych jasnych deklaracji, ten tekst jest prawdziwym rarytasem. Daleko mu do pokuty, rezygnuje z chóru z greckiej tragedii, stawia na sardoniczny śmiech, żart i ciekawość. Eugenides rozbija duży namiot narracji, ale książka jest bardzo solidnie skonstruowana. Silne i wyraziste charaktery trzymają w ryzach rozległą panoramę. Ogromna dociekliwość i wyobraźnia autora, sprawia, że czyta się wybornie.

"Middlesex” Jeffrey Eugenides, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2017

No komentarze

Te wpis jest jak plaża nudystów w Chałupach w czasach PRLu, pełno w nim ciał. Ciał podobno doskonałych. Ciał, które miały zniknąć, bo podgryzł je rak. Ciał udających i goniących za przyjemnością. I w końcu ciał, które nie potrafią odnaleźć się w ciszy i rzucają się na … książki. W obliczu ostatnich rewelacji Biblioteki Narodowej o stanie, może to brzmieć jak wyczekiwane odwrócenie trendu, na które ktoś, gdzieś czeka chyba jeszcze. Nie. Jest i jedno ciało, które rozprawia o reportażu. Ciało ubrane.

PATRZ

Amerykańska firma Eckhaus Latta, znana ze swoich uniseksowych projektów, w najnowszej kampanii promocyjnej sięga po seks. Odwaznie, bo modele i modelki bzykaja się swobodnie. Jeśli myślicie, że to pierwsza tak odważna kampania, WMagazine proponuje przegląd osiemnastu najbardziej kontrowersyjnych kampanii modowych.

🎕

CZYTAJ

Czy książka „Kapuścińskie non-fiction” została ocenzurowana? Dlaczego nie lubi określenia „polska szkoła reportażu”? O faktach alternatywnych i relacji dziennikarskiej. Dlaczego reportaż przenosi się do książki? Kogo czyta? Bardzo ciekawy wywiad z Arturem Domosławskim w Krytyce Politycznej.

🎕

„Bycie bionicznym, nie może być nudne” mówi Mama Cax we wstępie do swojego bloga podróżniczego. Ma rację. Smaki, moda i ciekawość mają wpływ na miejsca, które odwiedza. Oryginalnie, odważnie i bez ściemy.

MYŚL

„Dlaczego kobiety udają orgazm? Dlaczego nie powinny tego robić? Tylko 30% pań szczytuje w czasie stosunku. Czemu kobietom jest przykro albo wstyd kiedy nie odczuwa przyjemności? Czemu unikamy etapu docierania się?” Pink Candy o wisience na torcie, której może nie być.

🎕

Amerykanie, szczególnie między 25-34 rokiem życia coraz częściej słuchają audiobooków. Ale nie ma to wiele wspólnego z nagłym wzrostem potrzeby obcowania z literaturą, a bardziej z obsesją zwiększenia produktywności. Ciekawie o lęku przed bezczynnością i nieradzeniu sobie z wyciszeniem na stronach Quartz.

No komentarze

"Jesteś stanowczo zbyt porządny - oświadczył pan Lis."

Z tej książki dowiemy się po pierwsze, że zwierzęta mają dobre serce, bez powodu nie zaczepiają, są rodzinne i pełne serdeczności, ale potrafią odpalić z liścia, gdy ktoś kopie pod nimi … dołki. Ludzie są dość prymitywni, mimo sporego mózgu, bezmyślnie niszczą wszystko co im zawadza, pełni chorej nienawiści i niekontrolowanej agresji. I tak miesza się ten świat zwierzęco-ludzki. Po drugie, kradzież to czyn dobry w pewnych okolicznościach. Robin Hood przecież zabierał bogatszym i dzielił się z tymi o skromniejszych aktywach. Po trzecie, w spożywaniu alkoholu przez niepełnoletnich nie ma nic nieodpowiedniego (jabcok to tylko 4,5%). I wreszcie po czwarte, życie w schronie jest w modzie, wszak Norwegowie już przenoszą to i owo pod ziemię. Takie kombinacje tematyczne możliwe tylko w książce Roalda Dahla „Fantastyczny pan Lis”.

"Fantastyczny Pan Lis" rez. Wes Anderson

Tytułowy bohater jest dzielny, pomysłowy, troszczy się nie tylko o swoją rodzinę, ale także sąsiadów. Codziennie robi krótkie wypady na jedną z pobliskich farm Gnojka (po kurczaki), Blagiera (po kaczki i gęsi) lub Szparaga (po indyka i cydr). Trzej bogaci właściciele to dość karykaturalne i groteskowe typki, które poczuły pewnego dnia, że przelała się czara wkurzenia i ruszyli sprzętem ciężkim na norę naszego nieustraszonego. Nie patyczkowali się postanowili dokonać zniszczenia totalnego oraz pełnej eksterminacji gatunku lisiego. Oblężenie trwało długo. Walka na wyniszczenie i wyczekanie. Ale Lis ma być fantastyczny, prawda? No i tu mały zonk, gdzież ta fantastyczność, gdzież ta nieprzeciętność i niezwykłość? Chyba, że chodzi o niecny plan dokopania się do wnętrza ziemi, albo zbudowanie podziemnego miasta? Ale to już było.

Książki Dhala nie są grzecznymi księżniczkami, daleko im do konformizmu, pełno w nich swawolnej inwencji, krnąbrnej energii i momentami agresywnej wyobraźni. To ekstrawaganckie antybajki i za to go lubię. Wycieka z nich tęsknota dorosłego za nieposkromioną i nieskażoną wolnością myśli i czynów. I mimo, że Pan Lis bawi, że kibicujemy mu z całych sił, to jednak jego przydomek jest zdecydowanie nadmuchany i zwodniczy. Na końcu westchniecie to tyle? Ale dzieci piszczą z radości…

Roald Dahl „Fantastyczny Pan Lis”, Wydawnictwo Znak, Kraków 2017

No komentarze

Niektórzy nie lubią dzielić się jajem, nie znoszą białej kiełbasy, wzdrygają się na poniedziałkowe polewanko, bo kojarzy im się z perfumami „Być może”. Są i tacy, którzy wspominają z rozrzewnieniem zapach saletry i domowej roboty bomb (jestem z Bałut, to wiele wyjaśnia). Wielkanoc, święta poprzedzone skupieniem wokoło tortury i śmierci, adoptujące z popularnej kultury Zajączka (w Australii wielkoucha króliczego!) ukrywającego w ogrodzie czekoladowe jaja. Czeskie kobiety pozwalają się smagać, Cypryjczycy urządzają gigantyczne ogniska, na Bermudach puszczają obowiązkowo latawce, a Filipińczycy podchodzą naturalistycznie. Dziwne święta.

POST

Dzielimy się na grupy przestrzegające i nie, choć tak zwana sekcja ortodoksyjna, zabija wzrokiem, wypuszcza odgłosy niezadowolenie (fukanie), kiedy liberał sięga po plaster szynki. Są także tak zwani niepewni, którzy na widok kotleta na talerzu w Wielki Piątek mówią nieśmiało: czy aby dziś nie jest post? i jedzą. Poza podsuwanym rzadko pokarmem, nic innego zjeść się nie da. Wszytko oklejone etykietkami: Nie jeść, nie pić. Nie wiem jak robi to moja mama, ale tak misternie układa wszystko w lodówce, że wyciągniecie choćby śledzika, a nawet kuleczki groszku, może wywołać lawinę spadających półmisków i niechybną awanturę. Podbieramy, co możemy i jak możemy, morzeni głodem. Pomarańcze nas ratują, podaż witaminy C i B osiąga apogeum.

STÓŁ SIĘ UGINA

Czasem mam wrażenie, że nasza rodzina w jakiś magiczny sposób przed świętami się klonuje, przynajmniej w wyobraźni mojej mamy i teścia. Ciasto idą w dziesiątki, na obiad wybór mięs, na których widok nerki krzyczą wysoką kreatyniną; wybory sałatek, śledzi i jaj faszerowanych, zapiekanych, gotowanych, święconych, przepiórczych, kurzych. Potrawy są co roku tuningowane. Na przykład sernik nie jest już zwykłym sernikiem, jest serem pokrytym bezą, brzoskwiniami i ponownie bezą. No i ... zmarnować się nie może, bo po co my tyle w kuchni. Trzeba żreć. Mam przed oczami taki obrazek z dzieciństwa: prababcia, babcia i moja mama zmieniające tylko talerze między kolejnymi posiłkami. Niczym obiad Obelixa. Nikt nie miał już miejsca, jelita kwiczały z bólu, ale kolejne porcje mazurka orzechowego wędrowały do paszczy - na zapasa, aby smak w cudowny sposób przetrwał rok.

JESTEM NA DIECIE

I tutaj pojawia się taka nasza tradycja, że co jakiś czas dokładnie w święta ktoś postanawia: nie jeść kalorycznie, przejść na wegetarianizm, odkwasić organizm i inne takie tam. Nie, nie po świętach, a właśnie w. Żadnego chleba, żadnych wędlin, żadnego schabu. Niektórych taka postawa doprowadza do nerwicy. Narobili się sałatek z majonezem, mięsiw w sosach wszelkich, nasolili, napiekli, a tutaj fanaberia, który domaga się egzotycznej sałatki z salaka i banana czerwonego z kiwano, zamiast jaja i kiełbasy. A w parku obok jest wystarczająco młodej trawy.

KAJMAK W NOSIE I PRZECIĄGANIE LINY

Najpierw biegaliśmy na przełaj. „Gdzie spędzamy święta?” pytanie koronne, pojawiające się i wiszące nad naszymi głowami niczym miecz Damoklesa. Teściowie czy rodzice? To nie jest tak, że jedno z nasz pochodzi z Gdańska, a drugie z Przemyśla. Obie rodziny mieszkają w jednym mieście, co więcej jedyne cztery kilometry od siebie! Najpierw próbowaliśmy u każdego. Rano jajo u mamy, za dwie godziny jajo u teściowej. Podwójne żarcie, uwierzcie każdego może wykończyć, do tego aprowizacja w biegu. Jeszcze kiełbasa wystaje z zębów, a już dzwoni teść, że u nich stygnie i że głodni, więc z tą kiełbasą na widelcu, ruszaliśmy na drugie śniadanie. Po pojawieniu się dziecka zaczęliśmy przeciągać linę. Każdy w swoja stronę. Na nic próby.

GRUPA ODPOCZYWAJĄCA, ŚWIĘTY SPOKÓJ NA ŚWIĘTA

Tak, jest taka. W zamyśle każdy z nas do niej należy tuż przed świętami. Te wizje nicnierobienie, słodkiego lenistwa, zalegania na kanapie i ogólnego relaksu. A tu trzeba jeść, trawić, ogarnąć dzieciaki, kiedy znudzą się już sobą, Jednak po obiadku grupa zalega na kanapie, w pozycji pół zgiętej, markującej gotowość do natychmiastowej rozmowy. Widok tak śpiącego wywołuje pytanie – wygodnie tak?

To nie jest tak, że nie palimy się do pomocy. Po prostu są tacy, którzy wolą po swojemu, sami, urobić się, zaharować, dopilnować. Sami. Sami. Ja zwykle stanowię obsługę techniczną, nakrywam coś siekam, obstawiam najmłodszych. W tym roku przybyłam wcześniej z misją humanitarną … pozwolono mi odkurzyć, wyrzucić śmieci i posiekać pieczarki.

ZA ROK WYJEŻDŻAMY

No, udało nam się to raz, ale nie w Wielkanoc. Celem było odciążenie głównych kuchmistrzów i rozłożenie pracy. Wyszło super. Teraz znowu zaczynam marzyć.

3 komentarze

„Książki na początku zawsze stawiają opór, bo zabierają dużo czasu.”

„Tony i Susan” Wright'a to dziwna książka, niebezpiecznie absorbująca i autentycznie dobra. W sumie niewiele się w niej dzieje. Kobieta imieniem Susan czyta manuskrypt, który po dwudziestu latach milczenia podsyła jej były mąż, Edward. Po co? Nasza czytelniczka wiedzie wygodne życie. Uczy angielskiego na pół etatu, żonuje kardiochirurgowi, wychowuje trójkę dzieci i czyta. Małżeństwo z ex wypaliło się, gdy Susan zaczęła wyraźnie ciążyć nadmierna wrażliwość Edwarda, która ją początkowo ujęła, a potem przerodziła się w parcie papier, bez wyraźnych ku pisaniu predyspozycji. Czy facet nabrał szlifów? Manuskrypt rodzi raczej obawy, niż przyjemne smyranko w brzuchu. Zaczynamy czytać drugą powieść. Poznajemy historię Tony'ego Hastingsa i jego rodziny w drodze na wakacje do Maine. Nocna podroż międzystanową autostradą szybko okazuje się mieć katastrofalne skutki. Nic nie będzie słodkie piękne i seksi. Trzech nieznanych mężczyzn, Lou, Ray i Turk, postanowi urządzić nocne harce blokowania i zajeżdżania drogi innym autom i choć przymilnie zmienią przebitą oponę, to całość wieczoru zwieńczy krwawa jatka. Tutaj pozostawię was z wielkim znakiem zapytania, bo naprawdę trudno pisać o tej książce nie chwytając się spojlerów. Szykujcie się na bezwzględny, opresyjny i trzymający w napięciu thriller, nie mieszczący się w klasycznych ramach gatunku. Z drugiej strony zaskoczy was wspaniała powieść psychologiczna, pełna przemyśleń na temat dokonywanych w życiu wyborów. Oto Tony błądzący wśród lasów, niczym postać wychodząca spod pióra Cormaca Mccarthy'ego oraz Susan, jak z katalogu Chanel, ascetycznie idealna, ćwicząca od lat niechętnie przydzielone role, podporządkowane mężowi. Doktorat z literatury zamieniony na spokój, wrażenie szczęścia, którym zachwieją słowa? Dwie powieści, czytane jednocześnie dadzą poczucie czegoś autentycznie absorbującego i genialnego.

Książka Wrighta ukazała się w 1993 roku, zebrała dobre recenzje, ale jej pięć minut, można denominować raczej w sekundach. Tymczasem to kawał świetnej literatury. Wstrząsająca eksploracja pogranicza sprawiedliwości i zemsty. Brutalna alegoria mrocznych stron ludzkiej natury, ale także rzecz o potędze czytania. Czytania mącącego myśli i pisania reżyserującego odbiorcę uwodzicielskim stylem. „W tej książce nie ma przyszłości. Jej miejsce zajęła przemoc, zastępująca strach dreszczem, takim jak ten podczas jazdy kolejką górską”

Austin Wright „Tony i Susan”, Warszawski Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa 2011r.

No komentarze

Krecia P. usłyszała kiedyś, żeby "nie przechodzić obojętnie obok żadnej pokusy, bo może się ona już drugi raz nie pojawić". Dlatego poczytajcie dziś między innymi o książkowych pokusach polityków we Francji (szczególnie przed wyborami), kusicielskich ubiorach rzekomo prowadzących do gwałtów, niebezpiecznej rybce zwodzącej kolorami, o sposobach na problemy z erekcją i bardzo powabnej zniżce w e-księgarni.

PATRZ

Łacińskie erectio znaczy wznoszenie, a Hipokrates twierdził, że wzwód powodowany jest napływem powietrza w prącie. No, cóż, ziemia też kiedyś była płaska … Jak powstaje erekcja u mężczyzny, co może ją zaburzać i jak historycznie radzono sobie z takim problemem? Dlaczego próbowano wszczepiać mężczyznom fragmenty małpich jąder? Czy to wynik klątwy? Co ma do tego oddawanie moczu przez obrączkę żony? O tym Polimaty.

🎕

Buty Georgii O'Keeffe. Zachwyciłam się po prostu.

24 kwietnia premiera książki Dawn Tripp "Georgia. Powieść o Georgii O'Keefe", Wydawnictwo Rebis

CZYTAJ

"Francuskie wybory już tuż tuż. Z jedenaściorga kandydatów biorących udział w wyścigu do fotela prezydenckiego aż dziewięcioro popełniło przynajmniej jedną książkę lub było jej tematem właśnie przy okazji wyborów." O tym dlaczego i co z tego wynika u Eweliny na Cocteau & Co.

🎕

Od pomysłu do książki. Jaką drogę przechodzi pisarz? George Saunders dla Guardiana o poprawkach, szkicach, przeglądach, czytaniu i systemie problemów.

🎕

Meiacanthus atrodorsalis jest jadowitą rybką zamieszkującą wody Oceanu Spokojnego. Pewien nieustraszony zoolog, George Losey, chcąc poznać skład jej jadu wstrzykiwał go sobie i myszom. Dopiero teraz badaczom udało się ustalić, że tak naprawdę Losey dawkował sobie i gryzoniom heroinkę ... Więcej w Polityce.

🎕

Książkowy dyskont AROS obchodzi szóste urodziny i do 11 kwietnia dopieszcza Was dodatkowym rabatem (7%). Kod: 6urodziny.

🎕

Krzysztof Jędrzejak fotografii uczył się sam. Tematem jego prac jest wybrzeże Bałtyku i społeczność zimnolubnych surferów. Lubię podglądać.

MYŚL

27 marca na Spitsbergenie otwarto Światowe Archiwum Arktyczne – Bibliotekę Końca Świata, która ma ochronić m.in. najcenniejsze dzieła literatury przed wyginięciem. Swoje zbiory mogą przekazać wszystkie kraje, a tej chwili zmagazynowano tam utwory z Norwegii, Brazylii i Meksyku. Czy Polska powinna wysłać tam „Pana Tadeusza”?

🎕

Pokaz "GuiltyClothes" miał zaprezentować najbardziej szokującą, wyzywającą, erotyczną i niepokorną kolekcję, jaką kiedykolwiek stworzono. Okazał się częścią kampanii społecznej, której celem jest rozprawienie się ze stereotypem zakładającym, że kobiety, które padły ofiarą przemocy seksualnej, prowokowały swoim wyzywającym strojem.

No komentarze

„Stambuł przypominał wody cieśniny, które przy powierzchni płynęły z północy na południe, a przy dnie – w przeciwnym kierunku. Dwa byty, które płynęły razem, ale osobno, jakby obok siebie i w innych epokach, pokazywały, że miejsce może panować nad czasem i wciągnąć go jak wir.”

Lubię książki o miastach pisane nie dla turystów. Lubię powojenną nieuporządkowaną Warszawę Trymanda. Lubię szemrany Londyn Zadie Smith, etniczny i podupadły. Lubię kompaktowy i złożony Dublin Joyce'a. Do książki Sönmeza podeszłam nieturystycznie.

Istambuł, metropolia na skraju kontynentów i złożoności, w książce stał się marzeniem, pragnieniem i opresyjną pułapką oraz salą tortur. Zero pocztówkowego tła, miłości wśród zabytków, czy seksu w mieście. Sönmez sięgną po pesymizm i mroczność, aby pokazać miasto, które kocha. Zszedł trzy poziomy niżej i osadził swoich bohaterów w więzieniu pod ulicami miasta. Mikroskopijna cela i czterej mężczyźni, więźniowie polityczni. Demirtay - student, Kamo - fryzjer, wujek Küheylan i lekarza, przez dziesięć dni snują opowieści, przypowieści, legendy i parabole. Banalne, zabawne, iście dekameronowskie historie, choć wcale niesprośne. Mało o sobie, żeby nie kusić losu, żeby komuś w momencie przypalania stóp się nie wymsknęło. Słowa ważą tu więcej niż jedzenie. Puzzel po puzzlu, historia po historii wyłania nam się miejski obraz polifoniczny. Snują opowieści z minionego życia, odpychając ból i dręczące myśli. Wyobrażają sobie skręcanie papierosów, odgaszanie ich w popielniczce, popijanie raki i zajadanie się grillowanymi rybami. W tle Bosfor, zachody słońca, śmiech. Fantazja to jedyny sposób na ucieczkę w przyszłość. Oprócz dykteryjek, są też relacje z aresztowań, enigmatyczne wspominki tortur, te adresowane wprost do czytelnika, bo brutalne zderzanie wyimaginowanych drobnych przyjemności i oczekiwania na pewny ból, przemawia do obserwujących z dystansu.

Miasto jest w tej książce słabo majaczącym w tle bohaterem. Jest zlepkiem mitów, niemą dychotomią. Wydaje się tkwić w wiecznej schizmie: natrętnych korków, kosmicznych cen, biednych dzielnic tak pięknie opowiadanych z nostalgią, podziwem.

Sönmez jednoczy miasto rozciągnięte w czasie. Autor proponuje pisanie półsenne z pogranicza realizmu magicznego, w którym ostatnio słabo się odnajduję. To jedna z tych książek, o której można powiedzieć, że jej czegoś brakuje, choć technicznie jest bez zarzutu. Opisane poczucie strachu i niepewności przeraża, ale to nie wystarczy, aby przyciągnąć uwagę czytelnika przez kilkadziesiąt stron, aby wyryć się w w pamięci, aby zostać. Być może Napoleon miał rację twierdząc, że gdyby cały świat był jednym państwem, to Stambuł byłby jego stolicą. Nie sądzę jednak, żeby akurat ta pozycja stała się stołeczną biblią .