Książki są niebezpieczne: września 2018

Kiedy Penelopa, żona Odyseusza, skarciła Telemacha za słabo dobraną muzykę na przyjęciu, ten udzielającym reprymendy tonem kazał jej się zamknąć i odesłał na górę. Historycznie to właśnie dla męskiego głosu zarezerwowane były mowy publiczne, kobietom przychodziło pielęgnować bezgłos. Minęły wieki, a współcześnie wciąż hołubi się ten nawyk.

Mary Beard, angielska filolożka klasyczna, wygłosiła w roku 2014 i w 2017 dwa wykłady, przyglądając się utrwalonym podziałom ról i tradycji absencji kobiecego głosu. W książce "Kobiety i włądza. Manifest", w bardzo przystępny i inteligentny sposób, humorystycznym językiem mówi o rzeczach dobrze znanych, o „przebijaniu szklanego sufitu”, czy „zdobywaniu twierdzy” i o tym dlaczego kobiety poprzez #metoo ponownie dopominają się tego , co im należne. Narracja znana: mimo progresu w ostatnich latach, kobiety wciąż nie są dostatecznie reprezentowane na najwyższych szczeblach rządów, uczelni czy firm. Nie trzeba być feministą, żeby to wiedzieć. Książka Beard próbuje naświetlić status quo poprzez zrozumienie klasycznych korzeni współczesnej mizoginii. Czytamy o starożytnych praktykach w deprecjonowaniu wysokiego, skrzekliwego głosu kobiet, aż po obcinanie im języka. Analizujemy przykłady wypowiedzi mężczyzna, które obnażają ich indolencję, ignorancję, ale i tak są powszechnie akceptowalne. Kobietom odmawia się prawa głosu, wyśmiewa je, a ich wypowiedzi w sferze publicznej powodują złośliwości. Wtargnięcie na tereny będące domeną męskich przemówień spotyka się z bezwzględnym i brutalnym uciszaniem. W dawnych czasach kobieta mogła zabierać tylko głos broniąc innych lub siebie. Taktyki przeszłe były brutalne, dziś przeniesione na platformę social media, szokują tak samo.

Beard rozsądnie używa klasycznych przykładów, szukając przyczyn maskulinizacji władzy. Jako społeczeństwu ciężko nam wyobrazić sobie kobiety będące autorytetem ... poza domem. Jeśli sięgają po władzę, muszą maskować kobiecość, przybierając androgeniczną postać w sztywnym garniturze – Margaret Thatcher, kształcąca swój „piskliwy” głos, broniła płci torebką. Dlaczego taką sensacją jest premier na macierzyńskim? Palimy staniki, wygrywam rajdy, spawamy, a wciąż musimy się dobijać do twierdzy?!

Książka Beard ma podnieść naszą świadomość. Skanując przeszłość, znajdujemy żmudnie budowane sarkofagi myślowe, skostniałe układy. Autorka konstatuje, że zamiast „przebijać sufit”, czy „zdobywać twierdzę” musimy po prostu rozwalić znany nam „męski” system władzy. Całość pełna bystrych uwag i niecierpliwości w analizie; podobnie jak u Solnit, ale z większą spójnością i konsekwencją.

Mary Beard “Kobiety i Władza. Manifest”, Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2018

Za książke dziękuję Domowi Wydawniczemu Rebis

No komentarze

Historia pióra Beth Underdown to historia paranoi i niepewności, idealna na nasze czasy, kiedy polowanie na czarownice przechodzi lifting. Przeniesiemy się do XVII wieku. Na listach bestsellerów książka autorstwa Jakuba I Stuarta pod tytułem “Daemonologie”, zapis obsesji w formie dialogu, zapis który stał się dla wielu inspiracją. Pięćdziesiąt lat później za wielką wodą dojdzie do krwawej histerii w Salem, a za czterdzieści w Anglii nastanie religijny i polityczny chaos, związany z wojną domową. Atmosfera ciężka od paranoi i niepewności. Lęki stworzyły hologramy złych mocy. Pojawiali się ludzie jak Matthew Hopkinsa, główny bohater książki „Czarownice z Manningtree, postać historyczna. Twierdził, że na stanowisko “łowcy” czarownic powołał go Parlament, a wiele stosowanych przez niego metod pochodziło prosto z książki króla Jakuba: pozbawienie snu przez dni, podcinanie ramion nożem, nakłuwanie, test pływacki. Zaletą tej książki jest oszczędzanie czytelnikowi drastycznych opisów. Dostrzeżecie ten plus, zanim zje was nuda.

PODARUNEK

Matthew Hopkins nie miał siostry, ta książkowa to podarunek od autorki. Zabieg ciekawy, nadał narracji delikatności, jednocześnie potęgując uczucie strachu i zagrożenia. Alice Hopkins z ciężkim sercem wróciła do Manningtree, gdzie wyrosła. Teraz owdowiała, w ciąży, bez perspektywy, musiała szukać schronienia u młodszego brata, została na niego skazana. Przez pięć lat nieobecności, chłopiec którego znała stał się wypływowym mężczyzną. Rozstali się w złości: on nie zaakceptował jej ślubu z synem służącej. Dzieci pastora powinny mieć większe ambicje, zresztą ojciec nie szczędził córce czasu i wspierał jej edukację. Teraz przyszło jej spędzać dnie wypełniając polecenia brata, a wieczory samotnie w zimnym pokoju, gdzie oddawała się domorosłej psychologii.

PYCHOLE I TEOLOGOWIE

Alice próbowała zrozumieć barta i jego zmagadnia z czarną magią. Maleńki Matthew uległ poparzeniu. O tym w jaki sposób, snuły się na kartach książki domysły, które jak pingpongowa piłeczka krążyły między matczynymi i niańkowymi zachowaniami. Wypadek czy celowe działanie? Blizny izolowały chłopca w ekscentrycznościach, matka obsesyjnie chroniła go przed światem, a wszystko to razem zbudowało niemała traumę. Właśnie o tych wydarzeniach psychologizowała Anna, podczas kiedy jej brat raczej teologizował. Mannigtree pogrążało się w szeptach i ciemnościach. Ktoś umarł, po tym jak obrażono kogoś. Ktoś inny zapadł na chorobę, gdy z pracy pozbyto się kogoś. I tak trzy lata później tych ktosiów będzie już ponad sto, wszystkie płci żeńskiej. Wieszano je, podtapiano, kaleczono. Czarownice stały się uosobieniem gremialnych obaw. Śpicie?

DORSZ NA DESER

Rzucam tym angielskim ciastkiem o ścianę! Ładnie zapakowane i podane i jeszcze polecane. Najwięszka zgroza. Studium? Choć całość miała przyjemną mroczną i złowieszczą atmosferę, gdzieś tak do polowy, to nazwałabym ją ledwie zapisem strachu, marginalizacji, wykorzystania władzy, które z reguły prowadzą do tragedii. Tylko, że wszytko to było szablonowe i schematyczne, że chce się cisnąć książką ze złością i nie zmieni tego żadne zakończenie. Było, było i było.

Beth Underdown, „Czarownice z Manningtree”, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2018

2 komentarze

Przez trzy mieisiące nie kupiłam żadnej książki. To nic wielkiego, mam zapasy na ewenatualność zagłady wydawniczej. Przez trzy miesiące nie przeczytałam żadnej książki. Teraz znowu uczę się skupiać. Oto moja lista życzeń na wrzesień.

Guillermo Arriga „Dziki”, W.A.B

Czego można się spodziewać po książce tego scenarzysty? W ciemno przemocy, brutalnej i okrutnej rzeczywistości, naturalistycznego krzyku, być może z kiełkujących tu i ówdzie (nieśmiało) uczuć, wszystko przy braku chronologii. Główny bohater Juana Guillermo, którego życie naznaczone jest śmiercią bliskich, mieszka w tej części Mexico City, której nie ma na widokówkach. To historia podróży, niektórzy mówią, że bardzo osobistej. Oby niezapomnianej czytelniczo.

Jennifer Egan „Manhattan Beach”, Znak

Zobaczyłam okładkę i pomyślałam, muszę przeczytać! Pierwsza powieść autorki od czasu Pulitzera w 2011. Trzech bohaterów: Anna, Eddy i Dexter. Ich losy splecione układaja się w opowieść o Nowy Jorku, nie Manhattanie, nie Brooklynie, z dala od wieżowców, drogich dzielnic i apartamentów stylizowanych w modnych butikach. To powieść bliższa oceanowi.

Eduardo Mendoza „Co za tą Katalonia?”, Sonia Draga

Bez opowiadania się po którejkolwiek ze stron.

Arron Grunberg „Tirza”, Pauza

Wydawnictwo Pauza jest drugą po Wydawnictwie Wiatr od Morza, oficyną, której książki kolekcjonuję. Dlaczego? To dobra literatura, unikatowa; irytujące pozycje, wytrącające ze strefy komfortu. Antypatyczny główny bohater tej pozycji, Jörgen Hofmeester, ojciec trzech córek, wypuszcza latorośle w świat. Dziwne dialogi odkywają sekrety rodziny. Idealny świat vs. dynamiczna rzeczywistość. Upadek?

Alfonso Cruz „Dokąd odchodzą parasolki?”, Rebis

Nie chcę , żeby były to nowe "Baśnie z tysiąca i jednej nocy", choć miejsce akcji na to wskazuje. Dziecko chcące latać jak samolot, młoda dziewczyna marząca o pewnych niebieskich oczach, ślepy poeta, piszący dłońmi ... . Osobliwości.

Mary Beard „Kobiety i władza”, Rebis

Arystoteles uważał, że istotą kobiecości jest bierność, ostrożność i submisywność. Głos żeński, głos słabszy, uważany był za dziwny. Ile się zmieniło od tamtych czasów? A dlaczego zmienia się tak opornie? Naukowo o kobietach, o podziałach narosłych przez wieki, o rolach napisanych tradycją, o mizoginii, seksizmie, o uciszaniu. Książka zawiera dwa wykłady Beard. Żadnego biadolenia, raczej niecierpliwość i spostrzegawczość. Od Filomeny, Faustyny, żony Marka Aurelisza, aż po Hilary Clinton. Czekam, przebierając nogami.

1 komentarze

Tę książkę przeczytałam już dawno temu, ale ponieważ moduł piszący został w moim mózgu skutecznie zablokowany, korektę i poprawki dorzuciłam dopiero w tym tygodniu. Biografia Roalda Amundsena pióra Stephena Bowna, historia ostatniego Wikinga.

Z biografiami mam zawsze ten problem, że wielu ich autorów nie potrafi oprzeć się pokusie gloryfikowania swoich bohaterów i po prostu pisarsko partaczą fascynujące życiorysy. Fascynujące, czyli niekoniecznie pozytywne. W tym przypadku autor wspaniale ożywił znanego odkrywcę, którego życie mogłaby stanowić gotowy materiał na film/serial. Halo Netflix? Dla Amundsena od początku było jasne w jakim kierunku podążyć. Cel był wściekle ambitny i wyraźny: Roald chciał odkrywać i zdobywać. Budowała więc swoje CV skrupulatnie i nie bez trudów. Szybko porzuciła studia medyczne, marzenie matki, i skupił się na robieniu kursu kapitańskiego. Chętnie oferował swoje usługi, zgłaszał się do różnych ekspedycji naukowych, ale bez większego odzewu. Zaczął przygotowywać się zatem do własnej wyprawy. Trzeba powiedzieć, że żmudnie zdobywała doświadczenie na morzach i lodach. To typ charakteru jaki lubię – pokorny. Uczył się od wszystkich – garściami czerpał z doświadczeń Fridtjofa Nanasena (wielkiej inspiracji), wypraw Frederica Cooka (jak powstrzymać szkorbut) oraz Innuitów (których inni traktowali z pogardą). Norweg był uosobieniem rozsądku oraz zmysłu planistycznego, wszak ludzi dobrze przygotowanych omijają zbędne przygody; to dość rzadkie w całej epoce odkryć pełnej szaleństwa. Szedł często pod prąd ówczesnych rozwiązań, z jednej strony stosując niewykorzystywane wówczas techniki jak innuickie ubrania, czy narty biegowe (zamiast popularnych wtedy koni), ale stroniąc od radiotelefonów. O jego sukcesach, zdobyciu Przejścia Południowo Zachodniego, a potem Bieguna Południowego i Północnego, zbriefuje was Wikipedia. A czego Wam nie powie?

Choć bezsprzecznie nieustraszony i pełen pasji odkrywczej, zdobywający ostatnie nieodkryte zakątki ziemi, prywatnie Amundsen był dość ... nudny. W zasadzie odkrycia były jedyną jego pasją, jego muzą Galą, jego teorią gier, jego wszytstkim. Nigdy się nie ożenił, miał dość napięte stosunki z rodziną, źródła finansowania podroży zawsze stanowiły problem, zdarzały się ucieczki przed wierzycielami. Nużyły go odczyty i prelekcje, choć mogły poprawić sytuację finansową. Taki Asperger, do tego typ, którego się lubi lub nie cierpi, bo wymaga. Bown dość drobiazgowo omawia też problemy Amundsena ze światem: po pierwsze relacje z prasą, które po „skradzeniu” sukcesu odkrycia Przejścia Północno-Zachodniego były już na zawsze sztywne, po drugie napięcia z Anglikami, którzy słabo tolerowali jego, początkowo, słabiutką znajomość angielskiego i zawsze rywalizowali z Norwegiem (o włos wygrał wyścig z tragiczną ekspedycją brytyjską dowodzoną przez Roberta Falcona Scotta). Nie tylko Amerykanie potrafią pisać dobre biografie... .

„Amundsen. Ostatni Wiking” Stephen Bown, Wydawnictwo Poznańskie 2018

No komentarze

Powieści Péreza-Reverte zawsze porywały mnie mięsistym tłem historycznym, prosto z ciekawych i kolorowych okresów przeszłej Hiszpanii. Pachniały perfumami zmieszanymi z dymem papierosowym, szpadą albo prochem, czasem kordytem i potem. Całość opowiadana plastycznymi obrazami z nęcącą kinematografię fabułą. Żadne tam historyczne suchary, prowadzące od daty do daty, a raczej karkołomne pogonie za zagadką w ciągłym napięciu. Historia pod piórem Péreza-Reverte przyjmowała przyjemne przyspieszenie. Drugim plusem powieści hiszpańskiego autora byli bohaterowi, nigdy jednoznaczni, często asekuranccy. Dranie, świry, mordercy, szpiedzy, podani ze wszelkimi szczegółami opisu. Kobiety? Niestety raczej jako tło, może odkupi to sequel „Eva”.

Z tym wszystkim powrócił Péreza-Reverte w nowej książce, a “Falcó” to porywający pierwszymi rozdziałami thriller. Lata trzydzieste ubiegłego wieku, nad Europą zebrały się czarne chmury, Hiszpanię toczył już rak wojny domowej. Tytułowy bohater to człowiek o mglistej przeszłości. Można by go opisać jako “szpiega bez skrupułów”, zbira i płatnego zabójcę, cynika lojalnego tylko wobec siebie. Jego życie płynęło wśród podejrzanych interesów, oszustw, nałogowego palenia, strzelanin i łamania kobiecych serc. To, co robił, robił z czystej chęci zysku. Typowy antybohater. Lorenzo Falcó otrzymał kolejne karkołomne zadanie, mission impossible – uwolnić Jose Antonio Primo de Riverę z więzienia w Alicante. Mimo, że zakończenie tej historii jest znane, to nie ono pozostaje kluczowe, a opóźnienia wprowadzane przez autora, podtrzymują suspens. I tak od cygar wypalanych z szefem, poprzez podróż na tereny wrogie Franco, aż po coś-jakby-miłość, aby znowu na koniec powrócić do świadczenia usług Franco. Diabelska schizofrenia i typowa dla autora bezstronność.

Jeśli ktoś szuka stymulanta mózgu, albo oszołomienia, nie znajdzie ich tutaj. Pérez-Reverte trzyma się konwencji pop-erudycyjnej literatury. “Falcó” to ciekawy thriller, ciekawy tym z czego Reverte jest już znany od dawna. Mnie to troszkę nie wystarczało, nawet jako przyjemna lub rozrywkowa lektura nad jeziorem. Dobra dokumentacja epoki, narracja nie nudziła w żadnym momencie, było dynamicznie, ale potem przyszedł wątek miłosny, który jest niczym Nora Roberts wskakująca do książek Normana Davisa. Fuu! I poczułam zawód, chciałam, żeby drań pozostał draniem do końca, żeby było nieoczywiście, aby ogień płonął ... .

Arturo Pérez-Reverte, “Falcó” Wydawnictwo Znak, Kraków 2018

No komentarze

Książki są niebezpieczne

O MNIE

Blog Archive

Moja lista blogów

Labels

Książki są niebezpieczne

Contact Us

Licznik

Najlepsze blogi ksiazkowe

Pages

Navigation-Menus (Do Not Edit Here!)